Sejm: Komisje sejmowe pozytywnie o projekcie ustawy dot. likwidacji użytkowania wieczystego

Chodzi o przygotowany przez Ministerstwo Rozwoju i Technologii projekt ustawy o zmianie ustawy o gospodarce nieruchomościami oraz niektórych innych ustaw.

Projektowane przepisy mają umożliwić m.in. firmom, osobom fizycznym czy spółdzielniom mieszkaniowym uzyskanie na własność gruntów, które mają w użytkowaniu wieczystym. Projekt ustawy wprowadza nowy, rynkowy model odpłatności za grunt sprzedawany użytkownikowi wieczystemu. Ma to pozwolić wyeliminować ryzyko udzielenia niedozwolonej pomocy publicznej, a przedsiębiorcom pozwoli skorzystać z możliwości rozliczenia wartości gruntu w dostępnym limicie pomocy de minimis.

Komisja Samorządu Terytorialnego oraz Komisja Polityki Regionalnej podczas środowego posiedzenia w Sejmie rozpatrywała projekt wraz z autopoprawką rządową, która wpłynęła do Sejmu 23 maja br.

Jak wskazano w uzasadnieniu rządowej autopoprawki, "zmiany uzupełniają instrumenty polityki mieszkaniowej gmin w obszarze zwiększenia oferty mieszkań na wynajem dla osób niemogących skorzystać z oferty rynkowej poprzez wykorzystanie w tym celu znajdujących się w zasobach prywatnych pustostanów mieszkaniowych". Instrument ten ma być oparty na istniejącym mechanizmie dzierżawy prywatnych lokali przez społeczne agencje najmu (SAN), "poprzez zapewnienie środków na przywracanie tak pozyskiwanego zasobu do standardu umożliwiającego ponowne użytkowanie, a następnie zarządzanie ofertą niedrogiego najmu na rzecz osób o niższych dochodach z tzw. luki czynszowej".

"Wprowadzamy zmiany uelastyczniające przepisy dot. SAN-ów i rozszerzamy katalog podmiotów, które mogą prowadzić SAN-y o wszystkie podmioty wymienione w ustawie o pożytku publicznym; nie tylko stowarzyszenia i fundacje, ale również podmioty ekonomii społecznej" - wskazała podczas środowych obrad komisji minister, członek Rady Ministrów Agnieszka Ścigaj.

Zaznaczyła, że SAN-y będą mogły być inwestorami przy funduszu dopłat - we współpracy z samorządem - "ale również z wykorzystaniem nieruchomości w rękach prywatnych". Jak wyjaśniła, chodzi o to, by poszerzać bazę mieszkaniową. "SAN-y będą też mogły korzystać z własnych zasobów, jakie posiadają np. organizacje pozarządowe" - dodała. Według Ścigaj umożliwi to poszerzenie zasobu mieszkaniowego w tanim wynajmowaniu - szczególnie dla beneficjentów, którzy nie są gotowi albo nie mogą kupić swojej nieruchomości czy "nie posiadają kryterium dochodowego do mieszkania socjalnego czy komunalnego".

Jak zaznaczył wiceminister rozwoju i technologii Piotr Uściński, uzasadniając projekt, autopoprawka przewiduje, że m.in. inwestycje SAN "mogą polegać np. na zmianie sposobu użytkowania budynków niemieszkalnych w celu nadania im mieszkaniowego charakteru".

Uściński przypomniał, że zmiany w ustawie o gospodarce nieruchomościami to kontynuacja reform przeprowadzonych w 2018 r. "Wtedy 2,5 mln użytkowników wieczystych stało się właścicielami gruntów przeznaczonych na cele mieszkaniowe" - powiedział. Wskazał, że głównym celem proponowanych obecnie rozwiązań jest umożliwienie nabycia "nieograniczonego w czasie prawa do rzeczy, jakim jest własność przez użytkowników wieczystych gruntów, które nie uległy dotąd uwłaszczeniu z mocy prawa lub na podstawie decyzji administracyjnej".

Jak powiedział, nowelizacja przyczyni się m.in. do "pobudzenia działalności inwestycyjnej poprzez likwidację barier dla przedsiębiorców, takich jak nieprzewidywalne ryzyko finansowe wynikające ze wzrostu wartości gruntów w czasie oraz związanych z tym cyklicznych podwyżek opłat rocznych; czy ograniczone zainteresowanie inwestorów zagranicznych, dla których użytkowanie wieczyste nie jest ekwiwalentem własności".

Podczas obrad połączone komisje jednogłośnie pozytywnie zaopiniowały kilkadziesiąt poprawek (głównie o charakterze legislacyjno-redakcyjnym i doprecyzowującym) zgłoszonych podczas pierwszego czytania oraz rządową autopoprawkę.

Komisje opowiedziały się też m.in. za zmianą tytułu procedowanego projektu na: "ustawa o zmianie ustawy o samorządzie gminnym, ustawy o społecznych formach rozwoju mieszkalnictwa, ustawy o gospodarce nieruchomościami oraz niektórych innych ustaw".

Zgodnie z projektem nowy model odpłatności za grunt będzie dotyczył: przedsiębiorców (duże firmy, jednoosobowa działalność gospodarcza); osób fizycznych np. właścicieli garaży; spółdzielni i wspólnot mieszkaniowych (infrastruktura osiedlowa, pawilony handlowe); mieszkańców osiedli - np. parkingi, drogi wewnętrzne, place zabaw.

Jak wyjaśnił resort rozwoju, zasadą nie będzie uwłaszczenie z mocy prawa, jak przy przekształceniu gruntów mieszkaniowych, "ale na wniosek".

Przewiduje się, że użytkownik wieczysty gruntu zabudowanego, który zrealizował cel użytkowania wieczystego powstałego przed 1 stycznia 1998 r., "będzie mógł wystąpić z żądaniem sprzedaży". W takim wypadku organ będzie zobowiązany do zawarcia umowy. Termin złożenia takiego wniosku będzie wynosił rok od wejścia ustawy w życie.

Zgodnie z nowymi przepisami organy publiczne nie będą mogły odmówić sprzedaży gruntu na rzecz użytkownika, w tym przedsiębiorcy, który złoży wniosek w terminie roku od wejścia w życie ustawy. Wyjątek dotyczy przede wszystkim gruntów niezabudowanych bądź zajmowanych przez rodzinne ogrody działkowe. W takich przypadkach grunt będzie można kupić za zgodą samorządu lub starosty i wojewody pod warunkiem, że umowa trwa minimum 10 lat.

MRiT zwróciło uwagę, że spod roszczenia wyłączone zostaną także grunty Skarbu Państwa powierzone Krajowemu Ośrodkowi Wsparcia Rolnictwa, Agencji Mienia Wojskowego, Lasom Państwowym, parkom narodowym, Wodom Polskim, a także grunty na terenie portów i przystani morskich - "są to grunty istotne z punktu widzenia gospodarki narodowej, niezbędne jest więc zapewnienie Skarbowi Państwa nadzoru nad sposobem ich wykorzystywania". Nie będzie również możliwe zawarcie umowy sprzedaży gruntu, wobec którego toczy się postępowanie o rozwiązanie umowy użytkowania wieczystego - dodano.

Projektowane przepisy wprowadzają nowy model odpłatności za grunt: cena wykupu przy jednorazowej wpłacie ma wynieść 20-krotność dotychczasowej opłaty rocznej za użytkowanie wieczyste; cena za grunt docelowo to równowartość 6 proc., 20 proc., 40 proc., 60 proc. lub więcej wartości rynkowej gruntu.

Nowe przepisy mają wejść w życie po 30 dniach od ich ogłoszenia w Dzienniku Ustaw.